موقعیت و استقرار بافت روستا بشکل خطی است و در امتداد نهر منشعب از چشمه می باشد. باغات و کشتزارها در جنوب نهر جای دارند که با استفاده از شیب زمین، براحتی می توانستند از آبهای سطحی بهره مند شوند. افزایش جمعیت موجب گسترش روستا شد. روستا به سه محله تقسیم شده است. در قسمت جنوبی نهر محله یسمان و در قسمت شمالی نهر محله پل ودر بخش شرقی روستا محله هرده واقع شده است.
قرار گیری ابیانه در یک منطقه کوهستانی، ویژگیهای خاصی به معماری این روستا داده است که به این موارد می توان اشاره کرد.
گسترش روستا بر روی شیب کوه، باعث شده که از وزش بادهای شدید در امان باشد. این مسئله برای محفوظ نگاه داشتن بنا ها در مقابل فشارهای جانبی و همین طور کنترل حرارت، نقش مهمی دارد.
زمینهای ابیانه از جنس سنگی یا رسی است و این مسئله باعث می شود که آبهای سطحی جذب زمین نشده و در بستر رودخانه جاری شود و مورد استفاده کشاورزی و باغداری قرار گیرد.
ساختمانهای روستا معمولاً دو تا سه طبقه ارتفاع دارند و نحوه قرارگیری خانه ها در شیب کوه موجب شده که از طبقه دوم به بالا منظره زیبای دره مشاهده شود، علاوه بر آن تابش نور خورشید و جریان هوا به تهویه و مطبوع شدن هوای فضاهای داخلی کمک می کند.
سرازیر شدن سیلابها که غالباً در بستر دره مسیر خود را باز می کنند و همینطور سیلابهای کوهستانهایی که مشرف به روستای ابیانه می باشند، عامل دیگری است که موجب استقرار روستا در مکان فعلی شده است. در ساخت خانه ها که بر دامنه شمالی دره قرار گرفته اند ضمن تبعیت از فرم فیزیکی تپه، سعی شده که جهت روبه قبله کلیه ساختمانها رعایت شود.
ب) مصالح و ساختار
در ساخت بناهای روستا کلاً ازدونوع مصالح با قابلیتهای فنی متفاوت استفاده شده است. گروه اول مصالحی مانند سنگ و خشت که بیشتر بعنوان عناصر سازه ای عمودی در دیوار ها ، جرزها و غیره استفاده م یشود (در ساخت پی های بناها سنگهای طبیعی کوه مورداستفاده قرار می گیرد) و گروه دوم انواع چوب که بعنوان عنصر کششی در سقفها و سردر بازشوها و موارد مشابه مورد استفاده قرار می گیرد. چوبهای مورد نیاز را از درختان کبوده، تبریزی، چنار، صنوبر، شاخ و برگ بید، نی و مانند آنها بدست میاورند. برای اندود درون و بیرون ساختمانها نیز از ملات خاک قرمز و کاه استفاده میکنند که به دلیل چرب بودن جنس خاک، دوام خوبی دارد و مانع نفوذ رطوبت می شود. خاک زرد (هوک زرا) و خاک سفید (هوک اسپی) نیز برای اندود مورد استفاده قرار میگیرد اما دوام خاک قرمز را ندارد. شکل طبیعی منطقه ای که روستای ابیانه در آن قرار گرفته به گونه ایست که اجازه هر فرم ساخت و ساز را نمی دهد. اکثر بناها به دلیل اینکه در دامنة صخره ای تپه واقع شده اند، فاقد حیاط می باشند.

منبع : نطنز نیوز