برزنامه» تقسیم بندی آب » تقسیم بندی دشت سرسول
گر چه روستای برز دارای دشت هایی چون سرسول، استختر، پنگله، کاکون، دره پدره رود، گز گمار، پلته، زادیان، لاجاره، ممویی، میرانه و پاجگدار می‌باشد به استثنای دشت سرسول، بقیه دشت ها از نظر آب مورد نیاز کشاورزی مواجه با کمبود نیستند. بدین علت تقسیم بندی جالب توجه و ویژه ای برای آب، در دشت سرسول اجرا می شود.
دشت سرسول که از حدود روستای طره آغاز می شود و تا انتهای جنوب روستای برز امتداد دارد از مساحتی در حدود 400 جریب برخوردار است.
آب مورد نیاز کشاورزی این دشت از چند رشته قنات و تعدادی چشمه سار کوچک و بزرگ تامین می شود که تکافوی مشروب کردن تمام این دشت را به نحو مطلوب نمی دهد. بدین سبب تقسیم بندی قابل توجهی برای آب این دشت وضع شده است که از سالیان بسیار دور تا عصر حاضر بدون تغییر باقی مانده است و با نهایت دقت اجرا می‌شود. این تقسیم بندی به گونه ای است که اندک تغییری در آن مشکلات زیاد و غیر قابل حلی را پیش می آورد.
به گفته کهنسالان برز واضع این تقسیم بندی یا بنیان گزار آن شخصی به نام رئیس میرزا بوده است که به پاس ارائه چنین خدمت ارزنده ای نام اولین شبانه روز مدار شرب آب این دشت را رئیس میرزا گذاشته اند.
مدار شرب آب در این دشت بر مبنای شانزده شبانه روز و از این قرار است.
1- رئیس میرزا 2- جوی نوه 3- پشت استخر 4- دشت مرشد 5- پا استخر 6- تی تیش 7- گله 8- سمران 9- میر 10- تاطره 11- کفتاره 12و 13- دو جوی سرسول بالا 14- سر جوی 15- پنج شنبه یون 16- لا.
از نوبت های یاد شده، نوبت تاطره هر ده شبانه روز و نوبت دو شبانه روز دوجوی سرسول بالا هر 12 شبانه روز تکرار می شود، ولی سیزده نوبت دیگر ثابت هستند.
اما متغیر بودن نوبت تاطره و سرسول بالا بدین گونه است که مثلاً در اولین نوبت شرب که روز اول فروردین اغاز می شود نوبت طاق قاطره دهیمن شبانه روز و دوجوی سرسول بالا در شبانه روز 12 و 13 فروردین.
ولی در مدار شرب بعدی پس از نه نوبت (شبانه روز) پیش از آغاز شبانه روز (نوبت شرب) تی تیش باز نوبت شبانه روز تاطره خواهد بود و پس از سپری شدن یازده شبانه روز از نوبت سرسول یعنی پس از سپری شدن نوبت سمران باز نوبت به دو جوی سرسول بالا می رسد و این تقسیم مرتب ادامه دارد و هیچ گونه تغییری و تبدیلی در آن داده نمی‌شود.
چند نکته مهم در مورد این تقسیم بندی
1- آغاز محاسبه شبانه روزهای یاد شده، اول نوروز هر سال می باشد و چنانچه در اثر آب سالی، مدتی این محاسبه رعایت نشود به محض لزوم رعایت محاسبه، باز شبانه روزها را از اول نوروز محاسبه می کنند تا به آغاز روز محاسبه برسند و بدین طریق معلوم می کنند که امروز نوبت کدام یک از شبانه روزهای یاد شده است.
2- در شبانه روز تاطره، شب هنگام به برز می آید، ولی نوبت آب روز برای مردم روستای طره است.
3- نوبت شب تاطره که به برز می آید، این آب در اکثر جوی های دشت سرسول جاری می شود و بیشتر مالکین یک مدار شرب 13 شبانه روزه که تعداد و سهم هر یک از آن‌ها دقیقاً مشخص و معین است از آن استفاده می کنند و این تقسیم بندی بیشتر به منظور امکان کشت صیفی و سبزی ها و دیگر کشت هایی است که، فاصله زمانی آب دادن به آن‌ها نمی‌تواند طولانی باشد.
چگونگی تقسیم بندی آب در یک شبانه روز
به هر جریب زمین دشت سرسول یک ساعت آب تعلق می گیرد که زمان آن را به پینامه ای به نام «سرجه» تعیین می کنند و هر سرجه نیم ساعت محاسبه می شد و چون خرده مالکینی هستند که از یک جریب کمتر زمین دارند و در نتیجه کمتر از یک سرجه آب به آن‌ها تعلق می گیرد، بدین سبب داخل پیمانه (سرجه) را با خط کشی به ده قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را یک «خط» می نامند تا اندازه گیری زمان استفاده کمتر از یک سرجه نیز به راحتی امکان پذیر باشد.
اما هر یک از دو جوی سرسول بالا به علت قرار گرفتن در آغاز مسیر آب، به جای مشروب کردن 20 جریب زمین در شبانه روز، چهل جریب را مشروب می کند. ضمناً «سرجه» استفاده کنندگان از این دو جوی با سرجه شبانه روزهای دیگر تفاوت دارد، بدین معنی که زمان سرجه مالکین سرسول بالا به جای 30 دقیقه 15 دقیقه است.
سرجه (پیمانه)
سرجه عبارت از کاسه مسی است که کف آن صفحه فولادی مقاومی است و در کف آن سوراخی ایجاد شده است که آب اندک اندک از آن وارد سرجه می شود. سرجه را روز ظرفی پر از آب می گذارند و از سوراخ کف آن آب وراد سرجه می شود. و سوراخ به گونه ای است که در عرض نیم ساعت سرجه یا پیمانه از آب لبریز می‌شود و در ظرف آب فرو میرود که سره دار فوراً آن را از ظرف آب خارج کرده و پس از خالی کردن دوباره روی ظرف آب قرار می دهد. اح0تساب زمان استفاده از آب به هنگامی آغاز می‌شود که آب وارد زمین مالک آب می شود به گویش محلی (گلوکردو) به محض اعلام رسیدن آب به زمین، کار سرجه گذاری آغاز می شود تا زمانی که سهم آب او پایان گیرد. در این لحظه مراتب را با صدای بلند اعلام می کنند. بلافاصله نفر دوم آب را می گیرد و پس از رسیدن آب به زمینش با صدای بلند موضوع را به سره دار اطلاع می‌دهد تا سرجه گذاری را آغاز کند و بدین سان تمام مالکین از سهم آب خود استفاده کنند. فاصله زمانی رسیدن آب به زمین نخستین نفر در هر شبانه روز و سپس نفرهای بعدی به طور دقیق تعیین و تنظیم شده است. به گونه ای که در یک شبانه روز سر جمع آن‌ها بالغ بر چهار ساعت می شود. بدین سبب آب مورد بحث در یک شبانه روزفقط بیست جریب زمین را مشروب می کند. و چهار ساعت اضافی به حساب فاصله زمانی طی مسیر آب بین زمین های مالکین آب در یک شبانه روز منظور می شود.
آب یار
برای استفاده بهینه از آب در دشت سرسول و جلوگیری از هر گونه هدر رفتن آب در طی مسیر در اول فروردین هر سال شخصی به نام آب یار تعیین می‌شود که بر مبنای هر جریب ملک، دستمزدی برای او در نظر می گیرند. آب یار علاوه بر سرکشی مسیر آب وظیفه وابینی سرجه و نظارت در تحویل آب از یک میراب به میراب بعدی را نیز عهده دار می‌باشد.
برای حصول اطمینان از عدم دست کاری در سرجه، آب یار سرجه ای مخصوص خود دارد که به هنگام تحویل آب از یک میراب به میراب بعدی شروع کار را با دو سرجه آغاز می‌کند. تا اگر در سرجه میرابها دست کاری شده باشد این خلاف کاری پس از زودتر پر شدن سرجه میراب ها معلوم می شود. برملا شدن دست کاری در سرجه میراب ها با واکنش شدید مردم محل روبرو خواهد شد. بنابراین رخ دادن چنین رویدادی بسیار نادر است.
دست کاری در سرجه، به گونه گشاد کردن و یا چرب کردن سوراخ آن انجام می گیرد. البته خلاف این کار نیز ممکن است پیش آِید یعنی سوراخ سرجه در اثر به کارگیری زیاد، مواد رسوبی آب باعث تنگی سوراخ آن شود و در نتیجه دیرتر از سرجه آب یار پر و در آب فرو رود، در این موارد آب یار با تکه نخی مخصوصی که در جعبه ای همراه خود دارد آن را از سوراخ سرجه عبور داده و رسوب ها را می زداید این کار را تصحیح سرجه می‌گویند.
میراب ها
در هر یک از شبانه روزهای یاد شده آخرین استفاده کننده از آب در آن شبانه روز سمت میراب را عهده دار می باشد و وظیفه او آن است که در کار به موقع آب گرفتن، به هر یک از مالکین آن شبانه روز کاملاً نظارت کند. البته هر گونه کوتاهی در این امر در نهایت به ضرر خود او خواهد بود، زیرا در آخرین مرحله، نوبت استفاده کننده از آب به او می رسد.
نکته قابل توجه اینکه استفاده کنندگان از آب در هر شبانه روز در مدار شرب بعدی نحوه استفاده آن‌ها از آب، خلاف نوبت قبل خواهد بود. یعنی استفاده کننده آخری نوبت پیشین دراین مرتبه، اولین نفری است که از آب استفاده خواهد کرد و بدین ترتیب انکه در نوبت قبلی اولین مرتبه از آب استفاده کرده بود، در این مرحله آخرین نفر استفاده کننده خواهد بود و در مرحله بعدی باز موضوع برعکس خواهد شد، ولی به هر صورت میراب در هر شبانه روز آخرین فرد استفاده کننده از آب می باشد، ضمناً کار میرابها رایگان است و دستمزدی به آن‌ها داده نمی شود.
امروزه گر چه استفاده از ساعت متداول شده است، ولی بیشتر مردم روستای برز با توجه به دقت سرجه هنوز آن را به کار میگیرند.
منبع : میراث فرهنگی نطنز نگارش سیدحسین اعظم واقفی، ناشر انجمن میراث فرهنگی نطنز
دشت سرسول که از حدود روستای طره آغاز می شود و تا انتهای جنوب روستای برز امتداد دارد از مساحتی در حدود 400 جریب برخوردار است.
آب مورد نیاز کشاورزی این دشت از چند رشته قنات و تعدادی چشمه سار کوچک و بزرگ تامین می شود که تکافوی مشروب کردن تمام این دشت را به نحو مطلوب نمی دهد. بدین سبب تقسیم بندی قابل توجهی برای آب این دشت وضع شده است که از سالیان بسیار دور تا عصر حاضر بدون تغییر باقی مانده است و با نهایت دقت اجرا می‌شود. این تقسیم بندی به گونه ای است که اندک تغییری در آن مشکلات زیاد و غیر قابل حلی را پیش می آورد.
به گفته کهنسالان برز واضع این تقسیم بندی یا بنیان گزار آن شخصی به نام رئیس میرزا بوده است که به پاس ارائه چنین خدمت ارزنده ای نام اولین شبانه روز مدار شرب آب این دشت را رئیس میرزا گذاشته اند.
مدار شرب آب در این دشت بر مبنای شانزده شبانه روز و از این قرار است.
1- رئیس میرزا 2- جوی نوه 3- پشت استخر 4- دشت مرشد 5- پا استخر 6- تی تیش 7- گله 8- سمران 9- میر 10- تاطره 11- کفتاره 12و 13- دو جوی سرسول بالا 14- سر جوی 15- پنج شنبه یون 16- لا.
از نوبت های یاد شده، نوبت تاطره هر ده شبانه روز و نوبت دو شبانه روز دوجوی سرسول بالا هر 12 شبانه روز تکرار می شود، ولی سیزده نوبت دیگر ثابت هستند.
اما متغیر بودن نوبت تاطره و سرسول بالا بدین گونه است که مثلاً در اولین نوبت شرب که روز اول فروردین اغاز می شود نوبت طاق قاطره دهیمن شبانه روز و دوجوی سرسول بالا در شبانه روز 12 و 13 فروردین.
ولی در مدار شرب بعدی پس از نه نوبت (شبانه روز) پیش از آغاز شبانه روز (نوبت شرب) تی تیش باز نوبت شبانه روز تاطره خواهد بود و پس از سپری شدن یازده شبانه روز از نوبت سرسول یعنی پس از سپری شدن نوبت سمران باز نوبت به دو جوی سرسول بالا می رسد و این تقسیم مرتب ادامه دارد و هیچ گونه تغییری و تبدیلی در آن داده نمی‌شود.
چند نکته مهم در مورد این تقسیم بندی
1- آغاز محاسبه شبانه روزهای یاد شده، اول نوروز هر سال می باشد و چنانچه در اثر آب سالی، مدتی این محاسبه رعایت نشود به محض لزوم رعایت محاسبه، باز شبانه روزها را از اول نوروز محاسبه می کنند تا به آغاز روز محاسبه برسند و بدین طریق معلوم می کنند که امروز نوبت کدام یک از شبانه روزهای یاد شده است.
2- در شبانه روز تاطره، شب هنگام به برز می آید، ولی نوبت آب روز برای مردم روستای طره است.
3- نوبت شب تاطره که به برز می آید، این آب در اکثر جوی های دشت سرسول جاری می شود و بیشتر مالکین یک مدار شرب 13 شبانه روزه که تعداد و سهم هر یک از آن‌ها دقیقاً مشخص و معین است از آن استفاده می کنند و این تقسیم بندی بیشتر به منظور امکان کشت صیفی و سبزی ها و دیگر کشت هایی است که، فاصله زمانی آب دادن به آن‌ها نمی‌تواند طولانی باشد.
چگونگی تقسیم بندی آب در یک شبانه روز
به هر جریب زمین دشت سرسول یک ساعت آب تعلق می گیرد که زمان آن را به پینامه ای به نام «سرجه» تعیین می کنند و هر سرجه نیم ساعت محاسبه می شد و چون خرده مالکینی هستند که از یک جریب کمتر زمین دارند و در نتیجه کمتر از یک سرجه آب به آن‌ها تعلق می گیرد، بدین سبب داخل پیمانه (سرجه) را با خط کشی به ده قسمت تقسیم کرده و هر قسمت را یک «خط» می نامند تا اندازه گیری زمان استفاده کمتر از یک سرجه نیز به راحتی امکان پذیر باشد.
اما هر یک از دو جوی سرسول بالا به علت قرار گرفتن در آغاز مسیر آب، به جای مشروب کردن 20 جریب زمین در شبانه روز، چهل جریب را مشروب می کند. ضمناً «سرجه» استفاده کنندگان از این دو جوی با سرجه شبانه روزهای دیگر تفاوت دارد، بدین معنی که زمان سرجه مالکین سرسول بالا به جای 30 دقیقه 15 دقیقه است.
سرجه (پیمانه)
سرجه عبارت از کاسه مسی است که کف آن صفحه فولادی مقاومی است و در کف آن سوراخی ایجاد شده است که آب اندک اندک از آن وارد سرجه می شود. سرجه را روز ظرفی پر از آب می گذارند و از سوراخ کف آن آب وراد سرجه می شود. و سوراخ به گونه ای است که در عرض نیم ساعت سرجه یا پیمانه از آب لبریز می‌شود و در ظرف آب فرو میرود که سره دار فوراً آن را از ظرف آب خارج کرده و پس از خالی کردن دوباره روی ظرف آب قرار می دهد. اح0تساب زمان استفاده از آب به هنگامی آغاز می‌شود که آب وارد زمین مالک آب می شود به گویش محلی (گلوکردو) به محض اعلام رسیدن آب به زمین، کار سرجه گذاری آغاز می شود تا زمانی که سهم آب او پایان گیرد. در این لحظه مراتب را با صدای بلند اعلام می کنند. بلافاصله نفر دوم آب را می گیرد و پس از رسیدن آب به زمینش با صدای بلند موضوع را به سره دار اطلاع می‌دهد تا سرجه گذاری را آغاز کند و بدین سان تمام مالکین از سهم آب خود استفاده کنند. فاصله زمانی رسیدن آب به زمین نخستین نفر در هر شبانه روز و سپس نفرهای بعدی به طور دقیق تعیین و تنظیم شده است. به گونه ای که در یک شبانه روز سر جمع آن‌ها بالغ بر چهار ساعت می شود. بدین سبب آب مورد بحث در یک شبانه روزفقط بیست جریب زمین را مشروب می کند. و چهار ساعت اضافی به حساب فاصله زمانی طی مسیر آب بین زمین های مالکین آب در یک شبانه روز منظور می شود.
آب یار
برای استفاده بهینه از آب در دشت سرسول و جلوگیری از هر گونه هدر رفتن آب در طی مسیر در اول فروردین هر سال شخصی به نام آب یار تعیین می‌شود که بر مبنای هر جریب ملک، دستمزدی برای او در نظر می گیرند. آب یار علاوه بر سرکشی مسیر آب وظیفه وابینی سرجه و نظارت در تحویل آب از یک میراب به میراب بعدی را نیز عهده دار می‌باشد.
برای حصول اطمینان از عدم دست کاری در سرجه، آب یار سرجه ای مخصوص خود دارد که به هنگام تحویل آب از یک میراب به میراب بعدی شروع کار را با دو سرجه آغاز می‌کند. تا اگر در سرجه میرابها دست کاری شده باشد این خلاف کاری پس از زودتر پر شدن سرجه میراب ها معلوم می شود. برملا شدن دست کاری در سرجه میراب ها با واکنش شدید مردم محل روبرو خواهد شد. بنابراین رخ دادن چنین رویدادی بسیار نادر است.
دست کاری در سرجه، به گونه گشاد کردن و یا چرب کردن سوراخ آن انجام می گیرد. البته خلاف این کار نیز ممکن است پیش آِید یعنی سوراخ سرجه در اثر به کارگیری زیاد، مواد رسوبی آب باعث تنگی سوراخ آن شود و در نتیجه دیرتر از سرجه آب یار پر و در آب فرو رود، در این موارد آب یار با تکه نخی مخصوصی که در جعبه ای همراه خود دارد آن را از سوراخ سرجه عبور داده و رسوب ها را می زداید این کار را تصحیح سرجه می‌گویند.
میراب ها
در هر یک از شبانه روزهای یاد شده آخرین استفاده کننده از آب در آن شبانه روز سمت میراب را عهده دار می باشد و وظیفه او آن است که در کار به موقع آب گرفتن، به هر یک از مالکین آن شبانه روز کاملاً نظارت کند. البته هر گونه کوتاهی در این امر در نهایت به ضرر خود او خواهد بود، زیرا در آخرین مرحله، نوبت استفاده کننده از آب به او می رسد.
نکته قابل توجه اینکه استفاده کنندگان از آب در هر شبانه روز در مدار شرب بعدی نحوه استفاده آن‌ها از آب، خلاف نوبت قبل خواهد بود. یعنی استفاده کننده آخری نوبت پیشین دراین مرتبه، اولین نفری است که از آب استفاده خواهد کرد و بدین ترتیب انکه در نوبت قبلی اولین مرتبه از آب استفاده کرده بود، در این مرحله آخرین نفر استفاده کننده خواهد بود و در مرحله بعدی باز موضوع برعکس خواهد شد، ولی به هر صورت میراب در هر شبانه روز آخرین فرد استفاده کننده از آب می باشد، ضمناً کار میرابها رایگان است و دستمزدی به آن‌ها داده نمی شود.
امروزه گر چه استفاده از ساعت متداول شده است، ولی بیشتر مردم روستای برز با توجه به دقت سرجه هنوز آن را به کار میگیرند.
منبع : میراث فرهنگی نطنز نگارش سیدحسین اعظم واقفی، ناشر انجمن میراث فرهنگی نطنز
فرستنده : مدیر سایت برزرود
برای ثبت نظر خود، باید ابتدا به سیستم وارد شوید
*** آب وآبادانی و هنردر مدیریت زمان ***
طاعت از دست نیاید گنهی باید کرد ********در دل دوست به هر حیله رهی باید کرد
اجداد ما به حکم نیاز ، مجبور شدند که برای بقا ، توسعه و آبادانی برز با تلاش عظیم دست و پنجه نرم کنند . ابزار و بستری برای انتقال آب اختراع نمایند ، قنات حفر کنند ، بند بسازند ، کانال بکشند ، جوی های طولانی را با زیر ساختای هنری ابداع نمایند .تا بتوانند بخشی از نیازهای خود ا مرتفع کنند .
حال این قبیل آماده سازی ها ، برای ادامه حیات خود نیاز به یک مدیریت داخلی داشت . با نامهای اصیل و هنر مندانه : " میرآب " ،" رشن بندی " ، " جوی بندی " ،" سره گذاری " و ...
با توجه به نزولات جوی در سال دو نوع برنامه ریزی مدون در آبیاری و کشاورزی وجود داشت : سال پُر آبی و سال کم آبی .
در روزگاران گذشته چون هنوز زندگی روستا پایبند به محصولات کشاورزی شهری نبود ( صنعتی ) اکثر فعالیتهای و تولیدات بروی زمینهای خردو کلان متمرکز ... دیدن ادامه » بود و در نتیجه مدیریت آب منشاء کلیه امور زندگی را فرا می گرفت .
قبل از شروع فصل بهار طی نشستی یا قرار قبلی و یا شاید سنت سالیانه ، آب زراعی در مدار قانون مندی قرار میگرفت در اصطلاح " آب را حساب می کردند " .
یعنی با شروع سال جدید " رَ شن بندی " جوی ها یا به زبان ساده تر نوبت گذاری بر اساس یک برنامه منظم استارت خورده و اجرا می شد .
در سال پُر آبی نوبت بندی نیز رعایت می شد ، ولی در سال کم آبی علاوه بر رشن بندی ، مقدار آب مصرفی هر زمین بر اساس مساحت ( قفیز یا جریب ) جیره بندی می شد .
صاحبان زمینهای نوبت اول و آخر هر جوی ( بانوبت یک دفعه در میان ) با عنوان حاکمان باقدرت ، بیست و چهار ساعته موظف بودن میزان آب زمین هر مالک را با رعایت نوبت به شریک جوب ها واگذار کند . این مهم با ابزاری بنام " سره " صورت می گرفت .
سره کاسه ی ..... ادامه دارد .....
"" تصور کن ، تو میتونی بشی تعبیر این رویا ""
خلوت گزیده را به تماشا چه حاجتست *** چون کوی دوست هست بصحرا چه حاجتست
** سرجه یا سرهِ **
سره کاسه ی است مسی ، جهت اندازه گیری ، مدت زمان آب مصرفی کشاورزی زمینهای مزروعی یا اشجاری ، در زمانهای " تنگ آبی " و کم آبی توسط مالکان آخر هر جوب ، از ساعت پنج بعد الظهر در24 ساعت یا یک شبانه روز .
این کاسه دارای ده نشان بنام "خط "می باشد که هر خط آن برابرسه دقیقه زمان است و هر سره سی دقیقه بطول میکشد تا در ظرف زیرین قوطه ور شود ، که در اصطلاح می گویند " سره اُفتاد "
انجام مدیریت زمان در آبگیری عموما" در مکانهای مشخص ویا ( نزدیک ترین محل به چند شریک جوب ) با حضور دو یا چند نفر از افراد نوبت بعدی انجام می شد .
به محض رسیدن آب به ورودی اولین کرت ( گلو کردو ) که با صدای ( رسید ، آهای ، هوی ، های ) از طرف مالک بلند میشد ، شخص " سرهِ ده " با قرار دادن کاسه مذکور در ظرفی ( بادیه یا سطل ) پُر از آب ِ کاملا" تمیز و عاری از هر گونه ... دیدن ادامه » خاشاک و با توجه به اطلاعات مدون جوب مورد نظر ، مدت زمان آبگیری هر مالک را مشخص می نمود .
قبل از پایان زمان معمول ، بنا به وضعیت جوی و نوع زراعت به مالک اخطار می شد که چند خط از میزان حق وی باقی است ، تا در نحوه آب دادن دقت کافی را نماید ." اصطلاح جَختِشو کن اینجا کاربرد دارد "
پایان زمان هر مالک ، در مقدار معین آبگیری ، تا رسیدن آب به " گلو کردوی " نفر بعدی بدون " سره گذاری " انجام می شد .
به زبان ساده تر هر بیست و چهار ساعت ، بیست جریب ، زمین می بایست آبیاری می گردید . و چهار ساعت باقی مانده ، زمان آبگیری جوی های اصلی و فرعی هر " رشن " محاسبه شده بود .
البته گاهاً معاوضه زمان در رشن ها رایج بود " ( جابجای محل آبیاری مالک در رشن دیگر ) ولی قاطعیت در امر میزان سنجی زمان آبیاری هر مِلک ، بسیار جدی و بدور از هر گونه ، نا عدالتی بود "
سره دو نوع است :
الف : سره اصل یا "" واوین "" ( واوی یون )
ب : سره بدل یا "" عیار ""
سره "عیار" همیشه به جهت امور جاری در دست مالکان بصورت گردشی در جریان بود .
ولی سره " واوین " بجهت اصل بودن فقط بصورت محک و دقت در امور سالی یک یا چند بار ( در صورت بروز اختلاف احتمالی ) استفاده میگردید .
با توجه به نوع آب مصرفی ( آهکی بودن ) و یا هر احتمال دیگر هر ساله درتختگاه زیارت ( روبروی شاه زاده اسماعیل ) با حضور بزرگان و ریش سفیدان ده ، جهت کنترل سرهِ در دست مالکان ، همزمان سره واوین و عیار را در ظرف جدا گانه قرار میدادند ، تا صحت و سقم آن بر همگان اثبات گردد .
در عرف قدیم می بایست " هر دو سرهِ " همزمان " می اُفتاد .
"غالباً هم " سره واوین " دو خط می بایست بالا می اُفتاد ، یعنی اول سره عیار در آب قوطه ور میشد بعد از حداکثر شش دقیقه سره واوین می بایست قوطه ور میشد .
حال اگر سره " عیار " بیش از زمان معمول ، زود تراز سره " واوین " می اُفتاد ، این بدان معنی بود که سوراخ زیرین دچار مشکل اساسی است ویا به زبان ساده تر " به سره انگولک " کردن . که این مهم در حضوربزرگان رفع اشکال میشد .
ویا بلعکس ، اگر سره " عیار " بعد از سره " واوین " می اُفتاد یعنی سوراخ بر اثر رسوبات تنگ شده .
در اینصورت توسط افراد خُبره با ریسمان مخصوص " سره را نخ کشی " می نمودن .
ادامه دارد .....
* پاینده و سرسبز مانی ای " برز" بی مانند *